Bizi Takip Edin
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği – Şehirlere sağlıklı dokunuş © 2025
Tüm Hakları Saklıdır
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği – Şehirlere sağlıklı dokunuş © 2025
Tüm Hakları Saklıdır
Ali KÜÇÜK
Pendik Belediyesi Etüt Proje Müdürlüğü Evrak Takip Birim Sorumlusu
Bisiklet ve Kent: Pendik Örneği
1790 yılında bir kalas parçasının iki ucuna birer tekerlek koyularak icat edilen o günden bu güne çokça değişikliğe, farklı düzeneğe ve yeniliğe sahne olan bisiklet, o yıldan beri popülaritesini hiç kaybetmedi. İnsan gücünden başka bir enerjiye ihtiyaç duymadan (elektrikli olanları saymazsak) sadece insan gücü ile ilerleyen bu ulaşım aracı yurt dışında ülkemizde olduğunda daha çok seviliyor ve kullanılıyor.
İnsan gücü ile ilerleyen bu ulaşım aracı yurt dışında ülkemizde olduğunda daha çok seviliyor. Öyle ki, Almanya’daki bisikletçiler ilk defa kendi otobanlarına bile sahip olacak… Almanya geçtiğimiz günlerde tamamı 100 km’ye varacak bisiklet yolunun ilk 5 km’lik kısmını açtı (1). Bu dört metre genişliğindeki patikayı, yolun sadece beyaz çizgilerle ayrıldığı ve arabalarla paylaşıldığı tipik bisiklet yollarından ayıran şey, tamamen bisikletlere özel olması.
Bisiklet kullanımı kentin gelişim seviyesini gösteren bir ölçüttür. Bisiklet ulaşımı için kentin coğrafyası, arazi engebeleri, ulaşılmak istenen mesafe de önemlidir. Bisiklet günümüzde ulaşım aracı olmaktan çok esasen bir spor aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Teknolojik gelişmelerden nasibini alan bisiklette de değişimler yaşandı: vitesli, dar tekerlekli ve en sonunda elektrikli bisiklet üretildi. Biz tamamıyla insan gücü ve enerjisi ile hareket edebilen bisikletleri ele alacağız.
Ülkemizde bisiklet kullanımı diğer ülkelere oranla hayli düşük bir seviyededir. Örneğin Hollanda ve Danimarka’da bisiklet kullanımı nüfusa oranla % 33 – 40 civarında iken bu oran Bisiklet Kalkındırma Derneği verilerine göre ülkemiz ortalamasında % 1,5 – 2 civarındadır. Ülkemizdeki en yaygın bisiklet kullanımı Konya ilinde olup buradaki kullanım oranı % 5’tir (2).
Ülkeler şehir bazlı olarak 2020 yılına kadar bisiklet kullanımı için kendilerine hedefler koymuşlardır. Buna göre; Bürüksel de bisiklet kullanım oranı 2013 yılı verilerine göre % 4 olup, 2020 yılı hedefi ise % 20’dir. Budapeşte de güncel kullanım oranı % 2 olup, 2020 yılı için konulan hedef % 10 dur. Viyana’da güncel kullanım oranı % 6 olup, 2020 yılı hedefi % 10 olarak belirlenmiştir. Almanya ülke genelinde % 10 olan bisiklet kullanım oranını 2020 yılında % 15’e çıkarma hedefi koymuştur (3).
Ülkemizde bu oranın düşük olması arazi engebelerine bağlı olduğu gibi, bu konuda yapılan yatırımlarla da alakalıdır. Bisiklet kullanımını yaygınlaştırmak için yatırımlar yapılmalı, kullanıcılar teşvik edilmelidir. Bu konuda en iyi örnek kentimiz Konya’dır. Konya’daki bisiklet yol ağının toplamda 200 km’yi geçkin olduğu bilinmektedir (4). Bisiklet kullanımının yatırımla orantılı bir seyir izlediği buradan da görülebilmektedir. Birçok insanın içinde bisiklet sürme hevesi varken altyapı yetersizliği sebebiyle bu isteğini gerçekleştirememektedir.
Bisiklet yolu öncelikle arazi şartları düşünülerek tasarlanmalıdır. Engebeli arazide veya trafik olan alanlarda bisiklet yolu yapmak risklidir. Günümüz koşullarında bulunduğunuz kentte birde planlı yapılaşma bulunmuyorsa ve yapılaşmaya bağlı altyapı sorunları ile uğraşıyorsanız bu iş daha da zorlaşmaktadır. Bu durumda bisiklet yolu yapmak için yer bulmak, kendi başına bir sorun olarak karşınıza çıkmaz, kompleks bir sorunun parçasıdır. Ayrıca yeterli bilinç ve bilgi düzeyi de sağlanmalıdır. Tüm bu şartlar yeterli düzeydeyse bisiklet yolu yapımı iyi planlanmalı, gerek günlük ulaşıma alternatif imkân oluşturması, bisikletlilere kolaylık sağlaması ve trafiği rahatlatması için doğru güzergahlar tercih edilmelidir. Çünkü bisiklet yolu maliyetini karşılayacak sonuçlarıyla şehir hayatını kolaylaştırmalıdır.
Pendik’te durum nasıl?
Pendik, İstanbul’un 39 ilçesinden biri, ulaşım aksları bakımından şanslı bir konuma sahip. Bünyesinde Sabiha Gökçen Hava Limanı, Pendik Marina, Yüksek Hızlı Tren, metro, Ro-Ro Limanı, sahil yolu, E5 Karayolu ve TEM otobanı gibi farklı alternatifleri barındıran Pendik, ulaşım ağıyla köprü konumundadır. Hava, deniz, raylı sistem, metro ve kara yollarına sahip olup, dünya standartlarında ulaşım imkanlarını arttırmak adına yatırımlar yapmaktadır.
Pendik 700 binlere dayanan nüfus yapısıyla İstanbul’un 4. Büyük ilçesi olup, Türkiye’mizin 10. büyük ilçesi konumundadır (5). 203 Km² alana sahip olup, m² ye düşen kişi sayısı 3,4 kişidir. Yerleşim alanları yoğunluğu bakımından ele alındığında Pendik yoğun bir kent sayılmaktadır. Pendik’te kişi başına düşen işlenmiş, işlem görmüş (park, mesire yeri, yeşil alan vb.) yeşil alan miktarı 3 m² civarındadır. Bu oran dünya ortalamasının altında olmasına rağmen ülkemiz ortalamasına göre ise iyi bir seviyededir.
Belediye Başkanımız Sayın Kenan Şahin Bey’in doktor olması sebebiyle ilçemizde sağlıklı yaşamın anahtarı sayılan spor ve sportif faaliyetlere; spor alanlarına önem verilmektedir. Sağlıklı yaşamın olmazsa olmazı spor için, altyapı, tesis ve gerekli tüm imkanların oluşturulması için çokça yatırım yapılmış ve yapılmaya da devam edilmektedir
Geçen 5 yıllık süreçte şehrimizde belediyemizin kendi öz kaynakları ile 3 adet spor kompleksi (toplam kullanım alanı 19.662 m²) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin kaynaklarıyla 1 adet spor kompleksi yapılarak faaliyete geçirilmiştir. Spor İl Müdürlüğü’nün 1 adet spor kompleksi inşası da devam etmektedir. Ayrıca projeler kapsamında planlan spor kompleksleri de bulunmaktadır. Ayrıca ilçe genelindeki 9 adet semt merkezi ve bilgi evine kapalı spor alanları, çok sayıda futbol ve antrenman sahaları, açık hava spor alanları gibi spor mekanları kazandırılmıştır. Tüm bu çalışmalarda engeliler de unutulmamış olup, onların faydalanacağı spor alanları da oluşturulmuştur. Onların rahatça spor yapabilecekleri mekanlar oluşturulmuştur. Pendik Ampute Spor Takımı için saha yapımı da devam etmektedir.
Spor yatırımlarının alt başlığı olabilecek bisiklet odaklı yatırımlar da yapılmaktadır. Hali hazırda Pendik’te 4 km tanımlı bisiklet yolu bulunmakta olup, 2.621 km kesintisiz yeni bir hattın imalatı yapılmakta olup yılın ilk yarısında kullanıma açılacaktır. Ayrıca 2,5 km bisiklet yolunun ise 2019 yılına kadar yapılması planlanmaktadır. Sunulan bu rakamlara köy yolları, doğa içi yollar vb. dâhil edilmemiş olup, verilen rakamlar tamamıyla şehir içi mahallelerdeki kullanım alanlarıdır.
Bu bisiklet ve yürüyüş yollarında her yaşta insan spor yapabilmekte, özellikle küçük çocuklar ve gençler ise bisiklet sürmektedirler. Her geçen gün açık alan spor sahalarına ilgi artmaktadır. Buradan bakıldığında ilerisi için şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki; Pendik pedal çevirmeye doğru hızla yol almaktadır. Planlanan yatırımlarında tamamlanmasıyla önümüzdeki dönemde bisikletli yaşamın giderek daha çok tercih edileceği düşünülmektedir.
Hedeflerimizle doğru orantılı yatırımlarla, şehrimizi hedeflediğimiz düzeylere çıkartmak için çabalıyoruz. Pendik’in 2019 yılı bisiklet kullanım ve yatırım hedeflerine göre 6.621 km olan bisiklet yolları 10 km ve bisiklet kullanım oranın %3 olacaktır. Ayrıca Pendik merkezinde (çarşıda) bisiklet kiralama alanı ve birden çok noktaya da (özellikle metro istasyonları çevresine) bisiklet park alanları yapılması planlanmaktadır. Ayrıca doğa içi ve köy yollarında bisiklet kullanımı için piknik ve tabiat şöleni gibi etkinliklerin yapılması planlanmaktadır.
Bisikletin bir ulaşım aracı olmasının ötesinde spor aracı olduğunu da unutmamalıyız. Bu bağlamda bisikleti çocuklara ve gençlere sevdirebilir, şehirlerimizde bisiklete yer alabilirsek bir ulaşım alternatifi oluşturmanın yanı sıra sağlık harcamalarını azaltırken bireylerin spor ihtiyaçlarını da doğal süreç içerisinde karşılamış olacağız. Sıkışık kent ortamından sıyrılıp, trafik sorununun ve gürültünün olmadığı, tabiatın tüm güzelliklerinin keşfedilebileceği ve temiz havanın tadının çıkarılması için bisiklet yaygınlaştırılmalıdır. Çocukların, gençlerin, orta ve illeri yaştaki insanların bisiklete ilgisini artırmak için okullarda, mahallelerde, dernek ve vakıflar bünyesinde her sene bahar, yaz aylarında belli gün ve haftayı bisiklet teması içeren etkinliklerle geçirebiliriz. Ulaşım yatırımlarımızı bisiklet ağlarını arttıracak şekilde planlarsak, sağlı ve spor harcamalarımızda da azalma olacaktır.
Kendim de 40 yaşından sonra bisiklet öğrenen ve kullanmaya çalışan biri olarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, bisiklet kullanmak sağlıktır…
KAYNAKÇA
