Prof. Dr. Azime TEZER
İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü
Araş. Gör. Nüket İpek ÇETİN
Gebze Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü
Dr. İlke ALBAYRAK
Küçükçekmece Belediyesi, Plan ve Proje Müdürlüğü
Dr. Aliye Ceren ONUR
Maltepe Üniversitesi, Mimarlık Bölümü
Emin Yahya MENTEŞE
İBB Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü
Giriş
Küresel iklim değişikliği ile de ilişkili olarak tatlı su kaynakları sürdürülebilir kalkınma açısından giderek önem kazanmaktadır. Bu bağlamda havzalar; ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutlarıyla insan ve doğal yaşam açısından önemli işlevler üstlenmektedirler. Havzalar; kentsel ve kırsal yerleşimler, tarım, orman alanları, endüstriyel kullanımlar ve benzeri gibi pek çok farklı arazi kullanımı/arazi örtüsünü barındırmaları nedeniyle sosyo-ekolojik sistemler içinde önem taşımaktadırlar (Albayrak, 2012). Havzalar, su temininin yanı sıra içerdiği alt ekosistemler, arazi örtüsü ve arazi kullanımlarıyla toplum ve doğal çevre açısından yaşam kalitesine doğrudan ya da dolaylı olarak katkı sağlayan çeşitli fayda, ürün ve hizmetler sunmaktadırlar. Ekosistem servisleri olarak tanımlanan bu fayda, ürün ve hizmetler toplumsal yaşamın devamlılığı için gerekli olan ekosistemlerin ve türlerin gerçekleştirdiği durum ve süreçlerin (Daily, 1997); ekosistemlerin insanlar için sağladığı doğrudan ve dolaylı faydaların (Costanza ve diğ., 1997) ve insan refahı için doğrudan tüketilen ve yararlanılan ekolojik ürünlerin (Boyd ve Banzhaf, 2007) bütününü içermektedir. Bu perspektiften havzalar yakacak odun, kereste, tarımsal ve hayvansal üretim, temiz hava, içme suyu üretimi gibi kaynak sağlayan servisler sağlamakta; hava kalitesi ve iklimin düzenlenmesi, su kalitesi ve su miktarının dengelenmesi, erozyon ve taşkın kontrolünün sağlanması, polenleme, zararlı kontrolü gibi insan yaşamını destekleyen ekolojik süreçlerde düzenleyici ve destekleyici işlevler üretmektedir. Ayrıca eko-turizm, rekreasyon, eğitim ve bilginin geliştirilmesi, ilham ve estetik değer taşıma gibi çeşitli faydalar da havzaların sağladığı sosyo-kültürel işlevler arasında tanımlanmaktadır (Weber ve Mckenny, 2008; Aktaran: Albayrak, 2012).
Gerek küresel düzeyde, gerekse ülkemizde nüfus artışı ve yoğun kentleşme; günümüzde havzalarda yaşanan tahribatları her geçen gün arttırmakta, özellikle kentsel havzalarda ekolojik işlevlerin kaybına, sosyal boyutu ile yaşam kalitesinin bozulmasına neden olmaktadır. Bu duruma iklim değişikliğine bağlı olarak yağış rejimi ve buharlaşmadaki değişimlerle su döngüsü, toprak ve havadaki nem, tarımsal verimlilik gibi birçok doğal sü
Paylaş
