Prof. Dr. Tüzin BAYCAN
İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
Yrd. Doç. Dr. Fadim YAVUZ
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
Özet
Havza yönetim sürecini başarılı kılmada en önemli bileşen halk katılımını sağlamaktır. Bu çalışmada, Türkiye’nin en büyük tatlı su gölü ve içme suyu rezervuarı olan Beyşehir Gölü Havzası örneğinde, halkın perspektifinden havzanın mevcut durumunu katılımcı bir GZFT (SWOT) Analizi ile etkili bir biçimde tanımlama ve TFZG Matrisinden yararlanarak uygun havza yönetim stratejileri geliştirme amaçlanmıştır. Bu kapsamda, havzadaki 44 yerleşmede, 457 hane halkı ile bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışma, yerel halkın perspektifinden havzanın sorunlarını, potansiyellerini, uygun yönetim stratejilerini tanımlamakta ve halkın mevcut sorunlar ve potansiyellerle ilgili önceliklerini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle çalışma, havza planlaması/yönetimi çalışmalarında katılımcı/uygulanabilir planlamayı anlamada ve daha etkin karar vermede faydalı olabilecek bir yaklaşım sunmaktadır.
Anahtar sözcükler: Katılımcı Havza Yönetimi, Halk Katılımı, GZFT (SWOT) Analizi, TFZG Matrisi, Beyşehir Gölü Havzası
1. GİRİŞ
Yerel önceliklerin ve tercihlerin öne çıktığı ve bölgeyi (alt bölgeyi) bir bütün olarak ele alan, yönlendirici olmaktan çok katılımcı bir stratejik planlama anlayışı giderek daha çok önem kazanmaktadır (Tekkökoğlu, 1997; Tekeli, 2002). Havzalarda kaynak yönetimindeki ihtilafları çözmenin anahtar noktası da paydaş temelli / katılımcı planlama ve yönetimdir (Lubell, 2004). Havzadaki doğal kaynakları doğrudan etkileyen insan, havza yönetimi kapsamında üzerinde durulması gereken en önemli faktördür (Beşen, 2006). Katılımcı havza yönetimi yaklaşımlarıyla insanların ve yerel paydaşların karar alma süreçlerinin merkezine getirilmesi çok önemlidir. Katılımcı planlama, artan toplum kapasitesini yapıcı bir şekilde önemli havza sorunlarına işaret etmeye teşvik ettiği kadar, karar vericiyi de en iyi arazi kullanım planına götürebilmektedir (Koontz, 2003).
Yerel ölçekte; doğal kaynaklar, sosyo-kültürel ve ekonomik yapıya ilişkin detaylı veriler sağlamada ve havzada geliştirilecek uygulanabilir bir yönetim stratejisinin geliştirilmesinde halk önemli bir paydaş grubudur. Havza halkı havzanın esas sahipleri olup, havza kaynaklarını kullanan, havzaya bağlı yaşayan (havzada oturan, çalışan, iş sahibi olan), çevre kalitesini etkileyen ve yönetimden en çok etkilenen paydaşlardır.
Türkiye’nin en büyük tatlı su gölü ve içme suyu rezervuarı olan Beyşehir Gölü (BG), çevresinde yer alan sulak alanların barındırdığı ekosistem ile gerek doğal hayatın ve gerekse insan yaşamının devamlılığı açısından büyük öneme sahiptir. Beyşehir Gölü Havzası (BGH) içindeki mevcut çeşitli faaliyetler ekosistemin doğal işleyişini bozmaktadır. Sahip olduğu çevresel önem ve koruma statülerine rağmen göl ve havzası; su miktarında azalma, su kirliliği, biyolojik çeşitlilikte azalma vb. çevresel sorunlar yanında, sosyo-ekonomik soru
Paylaş
