Sağlıklı Şehirler Hareketi

Kentlerde sanayileşmenin etkisiyle yaşanan hızlı kentleşme eğilimi kırsaldan kente gelen göçle yaşanan nüfus büyümesi ve nüfus yapısındaki değişim, sağlığı etkileyen kentsel sorunlar olarak belirmiş ve kent sağlığı, kentlilerin sağlığı gibi düşüncelerin ön plana çıkmasına sebep olmuştur. 1987 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün Avrupa’da küçük bir proje olarak başlattığı Sağlıklı Şehirler Projesi yaklaşımı kısa bir sürede önemli bir harekete dönüşmüş dünya çapında politikalar ve mekânsal uygulamalar yapılan bir yaklaşım olmuştur.

Sağlıklı Şehirler Projesi, şehirde yaşayan ve çalışan insanların fiziki, psikolojik ve çevresel refahlarını geliştirmeyi amaçlayan uzun dönemli bir kalkınma projesidir.

Sağlıklı Şehirler Projesi bir şehrin ne olduğu ve sağlıklı şehrin ne olması gerektiğinden yola çıkar.

Sağlıklı şehir sadece belirli bir sağlık düzeyine ulaşmış şehir değil, sağlık bilincine sahip ve onu geliştirmek için çaba harcayan şehirdir. Nitekim herhangi bir şehir var olan sağlık statüsüne bakılmaksızın sağlıklı şehir olabilir; gerekli olan başarmak için bir yapı ve işleyişe sahip olmak ve sağlık için kesin karar almaktır.

Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlıklı Şehirler Projesinde beşer yıllık süreçlerde farklı konular belirlenerek bu konular çerçevesinde çalışmalar yapılmaktadır.

2013 yılında Sağlıklı Şehirler Projesi’nin 5. Fazı tamamlanarak, 2014-2018 yıllarını kapsayacak 6.Faz başlatılmıştır.

Her fazda farklı konular belirlenerek bu konu başlıkları doğrultusunda Dünya Sağlık Örgütü’ne üye ülkeler arasında ağlar oluşturularak, ortak çalışmalar yapılmaktadır.

Sağlıklı Şehirler Projesinin başladığı 1987 yılından itibaren gerçekleştirilen fazlara ve çalışma başlıkları şöyledir.

1987-1992 yılları arasında gerçekleşen

1. Faz çalışmaları Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Şehirler Ağı içerisinde 35 şehri kapsamıştır. Değişim rolü üstlenecek üyelerin yeni yapılar yaratması ve şehir içerisinde sağlık için çalışmanın yeni yollarını araştırması hedeflenmiştir.

1993-1997 yılları arasında gerçekleşen 2. Faz çalışmaları 39 şehri kapsamıştır. Bu faz, sağlıklı toplum politikası ve kapsamlı şehir sağlık planlaması konusunda odaklanmıştır.

3. Faz, 50 şehri kapsamıştır. Sağlığın geliştirilmesi için entegre planlamaya odaklanılmış ve ana çalışma konuları eşitlik, sürdürülebilir kalkınma ve sosyal gelişme olarak belirlenmiştir. Şehirlerden sistematik olarak izleme ve değerlendirme çalışmaları talep edilmiştir.

4.Faz 2003 – 2008 yılları arasını kapsamıştır. Üye ve aday sayısı 100’e yaklaşmıştır. 4. Faz’da Ana tema olarak Sağlık Etki Değerlendirmesi, Sağlıklı Yaşlanma, Sağlıklı Şehir Planlaması ve Fiziksel Aktivite ve Aktif Yaşam konularına odaklanılmıştır. Üye Şehirler bu konularda çalışmalar yapmak, projeler üretmek ve deneyimlerini paylaşmaktan sorumlu olmuşlardır.

5.Faz 2009-2013 yıllarını kapsamaktadır. 2008 yılında Zagreb’de gerçekleştirilen Uluslararası Sağlıklı Şehirler Konferansı’nda bir araya gelen Avrupa şehirlerinin belediye başkanları ve üst düzey yöneticileri 5. Fazın genel konusu olan tüm yerel sağlık politikalarında sağlık alanında eşitlik konusunu kabul ederek ‘Önemseyen ve Destekleyici Çevreler’, ‘Sağlıklı Yaşam’ ve ‘Sağlıklı Kentsel Çevre ve Tasarım’ temalarında çalışmalar yapacaklarını taahhüt etmişlerdir.

5.fazın tamamlanmasıyla 6. Faz süreci başladı. 6. Faz’ın uygulanacağı 5 yıl boyunca şehirlerin çeşitli yaklaşım ve aktiviteleri uygulaması gerekmektedir. Bahsi geçen ana konular yani ‘herkesin sağlığının geliştirilmesi ve sağlık alanındaki eşitsizliklerin azaltılması’ ve ‘sağlık alanında liderlik ve katılımcı yönetişimin iyileştirilmesi’ üzerinde çalışmalar yapmaları gerekmektedir.