Bizi Takip Edin

Makaleler

Toplumda Fiziksel Aktivitenin Artırılması için Sağlık Bakanlığı Çalışmaları

05.08.2019

Doç. Dr. Nazan YARDIM

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü,

Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı

 

Uzm. Dyt. Duygu ÜNAL

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü,

Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı

Günümüzde toplumun fiziksel aktivite konusunda bilgi düzeyinin yetersiz olması, fiziksel aktivitenin sağlık için öneminin yeterince anlaşılamaması ve giderek daha hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi, toplumda obezite, kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, osteoporoz gibi kronik hastalıkların görülme sıklığını artıran önemli nedenlerden biri olmuştur.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 4 yetişkinden 1’i ve ergen nüfusun %80’inden fazlası fiziksel olarak aktif değildir. DSÖ küresel ölümlerin %70’ini temel sebebinin Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar (BOH) olduğunu belirtmektedir (her yıl 40 milyon insan). BOH’lar sebebiyle gerçekleşen ölümlerin yılda 17,7 milyonu kardiyovasküler hastalıklar, 8.8 milyonu kanserler, 3.9 milyonunu solunum yolu hastalıkları ve 1.6 milyonunu diyabet oluşturmaktadır. BOH’ların dört davranışsal risk faktörü arasında fiziksel inaktivite de yer almaktadır. Fiziksel aktivite; kan basıncını azaltır, HDL seviyesini arttırır ve vücut ağırlığı kontrolünde anahtar role sahiptir.

Küresel hedeflerde 2025 yılına kadar inaktif nüfus oranının %10 azaltılması yer almaktadır. Ülkemizde fiziksel aktivite düzeyini artırmak amacıyla hedefler belirleyerek stratejiler geliştirmek, toplumu fiziksel aktiviteye özendirmek, fiziksel aktiviteye ulaşma engellerini ortadan kaldırmak için yerel ve ulusal düzeyde çalışmalar yapılmaktadır.

T.C. Sağlık Bakanlığı Stratejik Plan 2019 – 2023’de “Stratejik Amaç 1: “Bireylerin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için gerekli sağlıklı davranış alışkanlıklarını yaygınlaştırmak” stratejik amacı altında sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmek, fiziksel aktivite düzeyini artırmak ve obeziteyi azaltmak” yer almaktadır. Ayrıca Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı 2010 yılından beri güncellenerek uygulanmakta olup 2019-2023 yılları için  hazırlanan Fiziksel Aktivite Eylem Planına 3. Bölümde yer verilmiştir. Planda

  1. Fiziksel aktiviteyi geliştirmek için liderlik ve koordinasyonun sağlanması
  2. Çocuk ve adölesanların gelişiminin desteklenmesi
  3. Tüm yetişkinler için ulaşım, boş zaman süreleri, işyerleri dahil olmak üzere ve sağlık sistemi aracılığıyla fiziksel aktiviteyi günlük hayatlarının bir parçası olarak teşvik etmek
  4. Yaşlı insanların fonksiyonel kapasitesinin eski haline getirilmesi Yaşlılar arasında fiziksel aktiviteyi teşvik etmek başlıkları yer almaktadır. Bu başlıklardaki öncelikli alanlar “Aktif Toplum Oluşturulması”, “Çocuklarda ve adölesanlarda fiziksel aktiviteyi artırmak ve sedanter davranışları azaltmak için kapsamlı programların uygulanmasının sağlanması”, “Aktif Çevrelerin Oluşturulması”, “Aktif İnsanların Oluşturulması” dır.

Bu kapsamda yapılan çalışmalar aşağıda özetlenmiştir. ;

2014 yılında “Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi” ile “Çocuk ve Ergenlerde Fiziksel Aktivite”, “Yetişkinlerde Fiziksel Aktivite”, “Yaşlılarda Fiziksel Aktivite” ve “Engellilerde Fiziksel Aktivite” kitapçıkları hazırlanmıştır.

2018 yılında Kronik hastalıklarda fiziksel aktivitenin önemini vurgulamak ve fiziksel aktiviteyi arttırmak amacıyla klinik uygulamalarda kullanılmak üzere “Çocuk ve Ergen İçin Kronik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite Rehberi” ve “Erişkin İçin Kronik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite Rehberi” hazırlanmıştır.

Sağlık Bakanlığı’nın Ulusal Fiziksel Aktivite Rehberi’nde yer alan öneriler kapsamında ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile Sağlık Bakanlığı işbirliğinde beden eğitimi derslerinden bağımsız olmak üzere “Sağlıkla İlgili Fiziksel Uygunluk Karnesi” geliştirilmiştir. Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile NUTS-I düzeyinde 12 bölgede beden eğitimi ve spor dersi öğretmelerine “Sağlıkla İlgili Fiziksel Uygunluk Karnesi Eğitim Programı” düzenlenmiştir. Uygulama 15 Nisan-15 Mayıs 2017 tarihinde T.C. Milli Eğitim Bakanlığı’na Bağlı tüm ortaokul ve liselerde başlatılmış, karne e-okul sistemine entegre edilmiştir. Sağlıkla İlgili Fiziksel Uygunluk Karnesi 2017 Eylül ve Ekim Döneminde ölçümleri yapılan 3.750.999 ortaokul öğrencisinin (10-14 yaş) cinsiyetlerine göre BKİ Z-Skor dağılımına bakıldığında; erkek öğrencilerin %20.2’si, kız öğrencilerin %19.0’u fazla kilolu, erkek öğrencilerin %13.0’ü, kız öğrencilerin ise %7.8’i şişman bulunmuştur. Aynı dönem ölçümleri yapılan 1.531.269 lise öğrencisinin (15-18 yaş) cinsiyetlerine göre BKİ Z-Skoru dağılımına bakıldığında; erkek öğrencilerin %16.5’i, kız öğrencilerin %13.5’i fazla kilolu, erkek öğrencilerin %6.8’i, kız öğrencilerin ise %4.3’ü şişman bulunmuştur.

Başta çocuk ve gençler olmak üzere toplumda fiziksel aktivite alışkanlığının teşvik edilmesi ve bu konuda farkındalık kazandırılması amacı ile “Fizik Aktiviteyi  Teşvik Projesi” hazırlanmıştır. Bu kapsamda okullar, STK ile bisiklet yolu yapan üniversiteler ve belediyelere yaklaşık 320.000 adet bisiklet desteği sağlanmıştır.

İllerde aktif yeşil alan verisi ile toplan bisiklet yolu uzunlukları verisi yıllık olarak İl Müdürlüklerimiz aracılığı ile takip edilmektedir.

Okul öncesi eğitim ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarındaki çocuk ve öğrencilere(özel eğitime gereksinim olanlar dâhil) toplum genelinde her yaş grubundan bireylere, çalışanlara düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının kazandırılmasına yönelik çalışmalarda sektörler arası işbirliğine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda toplumun her kesiminde fiziksel aktivitenin bir yaşam biçimi/kültürü haline gelebilmesi için Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı kapsamında yer alan Bakanlıkların sorumluluklarını ve bu konuda atılacak somut adımları belirlemek ve işbirliğini güçlendirmek amacıyla T.C. Sağlık Bakanlığı, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Arasında “Toplumda Düzenli Fiziksel Aktivite Alışkanlığının Kazandırılmasına Dair İşbirliği Protokolü” hazırlanmış olup protokol imza aşamasındadır.

23.12.2013 tarih ve 29214 sayılı Resmi Gazetede Başbakanlık Genelgesi olarak yayımlanan Çok Paydaşlı Sağlık Sorumluluğu Geliştirme Programı kapsamında yerel yönetimler tarafından fiziksel aktivitenin arttırılması için fiziksel ortamların oluşturulması ve günlük yaşama entegre edilmesi konusunda yol haritasının oluşturulacağı “Sağlığı Geliştiren Belediye (SAGEB) Platformu Çalıştayı” 27-28 Kasım 2018 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir. T.C. Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Belediyelerle SAGEB Platformunun kurulması planlanmıştır.

Gönüllülük esasına göre SAGEB Platformuna üye olan belediyelerle sağlıklı şehirler ve çevreler oluşturulmasına katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

Bu Haberi Paylaşın